به گزارش کلام صنعت، به نقل از رادیو گفتگو بهروز علیرضا پور معاون پژوهشکده کاربردی پرتوهای پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای با حضور در برنامه رادیویی «شکوه اقتدار» ضمن گرامیداشت یاد شهدای هسته‌ای، به تشریح تازه‌ترین دستاورد ملی در عرصه تولید رادیو داروها پرداخت و گفت: خانواده رادیو داروها عمر چندانی در دنیا نداشته و عمدتاً به آخرین دهه قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم بازمی‌گردند. در این میان، خانواده ید شامل ایزوتوپ‌هایی چون ید ۱۳۱، ید ۱۲۴، ید ۱۲۵ و مهم‌تر از همه ید ۱۲۳ یکی از پرکاربردترین گروه‌ها در زمینه درمان و تشخیص بیماری‌ها به شمار می‌رود که امروز تولید آن به‌طور کامل در داخل کشور ممکن شده است.
علیرضا پور ادامه داد: «تا اواسط دهه ۱۳۷۰ رادیو داروی ید ۱۳۱ به کشور وارد می‌شد تا اینکه تولید بومی آن به همت دانشمندان ایرانی آغاز گردید؛ اما کاربرد ید ۱۳۱ به دلیل ماهیت تشعشعاتش محدودیت‌هایی به‌ویژه برای کودکان ایجاد می‌کرد. همین امر موجب شد از اوایل دهه ۱۳۹۰ تمرکز بخش پژوهشی پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای معطوف به تولید ید ۱۲۳ شود؛ رادیو دارویی با قابلیت تصویربرداری دقیق، عارضه کمتر و امکان استفاده ایمن برای کودکان و بیماران خاص.»
وی با اشاره به پیچیدگی بالای فرآیند تولید این دارو توضیح داد: منشأ تولید ید ۱۲۳، گاز زنون است که به سختی تهیه می‌شود و فرآیند بالینی و کنترل کیفی آن بالغ بر شش سال زمان برد، تا جایی که سرانجام در سال ۱۳۹۳ خط تولید این داروی راهبردی به بهره‌برداری رسید.
این عضو هیئت علمی با بیان اینکه مطالعات آزمایشگاهی و بالینی با همکاری پزشکان هسته‌ای و انکولوژیست‌های کشور بر اساس استانداردهای جهانی و با موفقیت انجام شد، افزود: مستندات نهایی تولید ید ۱۲۳ با نمونه‌های کشورهای پیشرفته منطبق بوده و مورد تأیید سازمان غذا و دارو قرار گرفت و امروز بیماران ایرانی، خصوصاً کودکان مبتلا به بیماری‌های تیروئیدی و سرطان‌های نادر، به این داروی تشخیصی دسترسی دارند.
صرفه‌جویی ارزی چشمگیر و کاهش هزینه برای بیماران
علیرضا پور اظهار کرد: «امروز قیمت جهانی هر دوز ید ۱۲۳ در کشورهای پیشرفته بین سه تا پنج هزار دلار برآورد می‌شود و اگر به ریال تبدیل شود، هزینه هر بیمار به ۲۵۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان می‌رسد؛ اما بیماران ایرانی این داروی حیاتی را با کمتر از یک میلیون تومان دریافت می‌کنند، در حالی که بعضاً فقط هزینه تصویر برداری مجزا محاسبه می‌شود و هزینه خود رادیودارو حتی کمتر از ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان است.» وی صرفه‌جویی ارزی کلان و اثرگذاری این دستاورد ملی را در کاستن بار اقتصادی بیماران و نظام سلامت کشور قابل توجه دانست و گفت: «در شرایط تحریم انتقال و واردات این دارو عملاً ممکن نبود و بیماران ناچار بودند برای دریافت دارو و خدمات تصویربرداری به خارج از کشور سفر کنند که علاوه بر دشواری‌های دریافت ویزا و اقامت، بار مالی بسیار سنگینی به خانواده‌ها تحمیل می‌کرد.»
افزودن داروهای جدید به سبد ملی پزشکی هسته‌ای
به گفته معاون پژوهشکده کاربردی پرتوها، پروژه تولید مشتقات ید ۱۲۳ مانند داروی ید ۱۲۳ MIBG نیز با موفقیت در پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای انجام شده و پس از تأیید مطالعات بالینی در بیمارستان‌های معتبر کشور، آماده ورود به چرخه درمان بیماران است؛ به طوری که این دارو نقش حساسی در تشخیص سرطان‌های نوروآندوکراین ایفا خواهد کرد. وی اشاره کرد: چندین شاخه دیگر از رادیو داروی ید ۱۲۳ نیز در فاز مطالعات پژوهشی قرار دارد و بزودی در دسترس مراکز درمانی کشور خواهد بود.
علیرضا پور در مصاحبه با ردیو گفتگو بر اهمیت فرهنگ‌سازی و تبیین علمی این دستاوردها طبق توصیه مقام معظم رهبری تأکید کرد و افزود: «نباید موفقیت‌های بزرگ علمی و فناورانه کشور در عرصه پزشکی هسته‌ای مغفول بماند؛ چرا که هرکدام از این دستاوردها دلایل محکمی است بر ضرورت مقاومت و پیشرفت ملی در برابر فشارها و تحریم‌های بیگانگان. این تلاش‌ها نه تنها غرور ملی را احیا می‌کند، بلکه آینده‌ای روشن برای سلامت تمام ایرانیان رقم می‌زند.»
